De Bijenkorf is inmiddels het chicste warenhuis van Nederland, maar ook deze zaak met dit indrukwekkende pand aan de Dam begon ooit klein…
In 1870 opende Simon Philip Goudsmit op de Nieuwendijk 132 een kleine fourniturenwinkel: Magazijn de Bijenkorf. Na zijn overlijden in 1889 nam zijn weduwe samen met Goudsmits ondernemende neef de zaak over: het werd booming en groeide al snel uit z’n voegen. Na twee tijdelijke locaties op de Dam vond Isaac het tijd voor een volgende stap: de bouw van een nieuw, groot warenhuis.
Hiervoor werd de architect Van Straaten ingeschakeld, die het pand in ‘Um 1800’-stijl ontwierp: een stijl die inging tegen het destijds populaire rationalisme (een voorbeeld hiervan is de Beurs van Berlage) en juist teruggreep naar de klassieke stijlen van vroeger. Hierdoor sloot het ontwerp goed aan op het naastgelegen 17e-eeuwse Paleis op de Dam – iets dat bij het gebouw dat hiervoor op deze plek stond, minder het geval was.
Van 1845 tot 1903 stond namelijk de Beurs van Zocher op deze plek (foto 9), dat met zijn neoclassicistische stijl nogal uit de toon viel op de Dam. Daarnaast was er van alles mis met het pand: het tochtte, er was te weinig daglicht en het werd al snel te klein, terwijl het op sommige plekken ook juist te breed was – waardoor met de komst van de trams in de stad de doorgang van het Damrak te smal werd. Het gebouw werd gesloopt en er kwam iets verderop een nieuwe koopmansbeurs voor terug: de Beurs van Berlage.
Terug naar de Bijenkorf: alhoewel van Straaten dus een indrukwekkend ontwerp had gemaakt, kreeg hij op een gegeven moment mot met de opdrachtgevers en werd er besloten dat architect B.A. Lubbers de bouw zou afmaken.
In 1914 was het af en opende het pand zijn deuren voor bezoekers. Amsterdammers keken hun ogen uit. Met 60 afdelingen was het aanbod enorm en ook de ‘leesbibliotheek’ en lunchroom vielen goed in de smaak. Van Californische asperges tot aan kreeft in blik: hier was het beste van de wereld te verkrijgen. Maar de wortels werden nooit vergeten: als je goed kijkt op het plaquette op de muur bij één van de ingangen, zie je de initialen S.P.G. staan (foto 5), die verwijzen naar Simon Philip Goudsmit, die ooit begon met de kleine fourniturenwinkel op de Nieuwendijk.
Ornament met de letters ‘S.P.G.’: de initialen van oprichter Simon Philip Goudsmit.
De Bijenkorf. 1924. Bron: Stadsarchief Amsterdam/Vereenigde Fotobureaux N.V
