Nieuwendijk 174 is geen pand waar de geschiedenis vanaf druipt: dit keer geen bijzondere gevelstenen of mysterieuze teksten, maar een witgepleisterde buitenmuur. Toch kleeft er aan het HEMA-pand een rijke historie.
Er zijn weinig winkels op de Nieuwendijk die al bijna 90 jaar meegaan. Maar dat is niet het enige bijzondere aan dit filiaal van de ‘Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam’. Zo konden bezoekers in deze H.E.M.A. namelijk de allereerste roltrap van Amsterdam bewonderen! In Londen en Parijs was de bewegende trap al een fenomeen. Helaas waren ook Rotterdam en Den Haag ons voor, desondanks was het voor Mokum een nieuwtje: “Vooral voor ouderen van dagen en voor hen, die het loopen moeilijk valt, is de rollende trap een prachtige uitvinding”, schreef het Nieuw Israelitisch Weekblad in 1936.
Deze HEMA werd nog legendarischer, in 1936 werd hier de meest iconische snack van Nederland ‘uitgevonden’. En dat door een denkfout. De filiaalmanager kocht namelijk teveel rookworsten in voor het restaurant. Om ze niet weg te hoeven gooien besloot hij ze te halveren, te verwarmen en buiten als snack te verkopen. Sindsdien is de halve worst onderdeel van onze cultuur.
Voordat hier HEMA-geschiedenis werd geschreven huisde in dit pand één van de chiquere warenhuizen van Amsterdam. Rond 1902 opende een Belgisch bedrijf de ‘Grand Bazar de la Bourse.’ Met zuilengangen, dubbele trappen en een glazen overkapping was het indrukwekkend shoppen. Als je naar de indeling op foto 7 kijkt, zie je dat er eigenlijk best weinig veranderd is.
Bovendien is dit niet het oudste warenhuis op dit adres. Sinds 1822 zat hier, in het later gesloopte pand, een bedrijf dat vooral bekend is van het 19e-eeuwse versje: de Winkel van Sinkel!
Bron: Stadsarchief Amsterdam
ca. 1965. Bron: HEMA
Grand Bazar de la Bourse, ca. 1918. Bron: Stadsarchief Amsterdam
